Çocuklarda Dil ve Konuşma Gelişimi Eğitimi

     İnsan doğuştan konuşma yeteneğiyle doğar. Önce çevredeki sesleri dinler, zamanla bu seslerin benzerlerini çıkarmaya başlar. Çocuklarda öncelikle “Alıcı Dil” adı verilen söyleneni anlama gelişmeye başlar. Söylemek istediklerini sözel olarak ifade etmesi ise “İfade Edici Dil” olarak isimlendirilir. Dil gelişimi çeşitli aşamalarda gerçekleşmektedir.

    Farklılaşmamış ağlama (Refleks ağlamalar yaşamsal sesler) : İlk bir ayı kapsar. Sesleme (fonasyon) evresi olarak da isimlendirilir. Ağlama, yeni doğan çocuğun temel ses çıkarma davranışıdır. İlk ağlamalar refleks reaksiyonlardır. Hayatın ilk haftasında ağrı ve açlık ağlamaları farklılaşmıştır.

    Farklılaşmış ağlama : Çocuk doğumdan bir ay sonra duygusal durumlara göre değişen ağlamalar becerisi kazanır. Ağlama, bebeğin ihtiyacını belirteceği tek iletişim yoludur. İlk bir ayda memnuniyet sesleri sıkıntı seslerinden ayrılabilir. Birinci ayın sonunda bazı anneler bebeğin ağlama şeklinden aç, uykulu, kızgın veya herhangi bir yerinde ağrı veya acı olduğunu anlayabilirler. Ağlama, artık daha belirgin bir iletişim aracı haline gelmiştir.

Cooing (Gıgıldama) 2-3 Ay

Hemen hemen 6 haftalık bebekler basit sesler üretirler. Daha çok “A-E-I-O-U” gibi ünlü sesleri çıkarırlar. Bunlara “Gıgıldama (cooing)” denir. Ünsüz seslerden ilk üretilen ses ise “H” sesidir.

Babbling ( Agulama) 3-8 Ay

Bebeklerin çoğu 3-4 aylıkken ünlü ve ünsüz sesleri üreterek bunları tekrarlamaktan hoşlanırlar. Buna “Vokal Jimnastik” denir. Bebeğin tekrar etmekten hoşlandıkları sesler baba, ma-ma, de-de gibi seslerdir. İşitme engelli bebeklerde bu sesleri üretebilir. Bu nedenle ilk aylarda bebeğin işitme engelli olup olmadığı anlaşılmaz. Fakat işitme engelli çocuklar 4 aydan sonraki özellikleri göstermezler.

Tekrarlayan Agulama

Agulamada çıkardığı sesleri ardı ardına ve sıklıkla tekrar ettiği dönemdir. 6–9. aylarda görülür.

Jargon Agulama

Anlaşılmayan bir dilde konuşuyor gibidir. Agulama seslerini kendince bir anlam taşıyormuş gibi çıkarır. 9–12. aylarda görülür.

Tek Sözcük Dönemi

12. aydan 2. yaşa kadar süren bu dönemde çocuk tek sözcükle adeta bir cümleyi ifade eder. Örneğin “Anne” kelimesi, “Anne yanıma gel, mama ver, altımı değiştir” anlamına gelebilir. Diğer bir değişle, çocuk bir kelimeyi bir ilgi durumuna işaret etmek için kullanır. İkinci yılın başında çocuk duygu ve düşüncelerini tek kelimeyle ifade etmeyi geliştirir.

İki Sözcük Dönemi

2 yaşın ilk aylarından başlayıp 3 yaşa kadar sürer. Artık sözcüklerin birbiriyle olan ilişkisini keşfetmeye başlamıştır. İki kelimeyi yan yana getirerek farklı anlamları ifade etmeye başlar. Çocuk ilk önce nesnelerin isimlendirildiğini anlar. Örneğin annesinin elinde biberonu gördüğünde “Anne mama” der. Süt bittiği zaman da “Süt yok”, “Mama yok” diyebilir. Bir hareketin belli bir yerde geldiğini kavradığında ise o duruma ait iki sözcüklü cümleler kurar. Örneğin soba, gördüğünde “soba cıs” diyebilir.

Karmaşık Dil Kullanma Dönemi

2 yaşın bitiminde çocuk iki kelimeyi ifade etmenin ötesindedir. Artık oldukça mantıklı cümleler kullanmaya başlar. 3 yaşında yaşıyla paralel olarak üç sözcüklü cümleler kurarken ilerleyen yıllarda yaş sayısına paralel sayıda kelimeler kullanarak cümle kurar. 3 yaşında “Baba gel buraya.”, “Bana mama ver.”, “Baba atta gidelim.” gibi cümleler kurabilir. Cümleler açık, fakat gramer yönünden eksik olabilir.2-5 yaş arası çocukların konuşma diliyle ilgili kuralları öğrendikleri dönemdir.

Bundan sonraki süreç eğitim açısından gözle görülebilir değişimler görülmeye başlanacaktır.